Прывітанне

Хлеб

Ці гэта звычка, ці патрэба –
Адчуўшы лепшы ў свеце пах,
Я зноў цалую бохан хлеба,
Які трымаю у руках.

Вось гэта водар! Ну й духмяны!
Смачней за ўсё, што з ім ядуць!
Але ж і варты той пашаны,
З якой на стол яго кладуць!

Ў ім болей кошту, чым каштуе.
Ды я без хлеба не магу –
Нібы ласунак ем – смакую
І, нібы скарб свой, берагу.

Ў ім – веліч сіл зямлі і неба:
Тут і сяўба, і ўсходаў рост,
І бласлаўленне шчодрай глебы,
Якой не шкодзіць і мароз.

І шум дажджоў, і сонцапёкі,
І каласоў налітых звон…
О, хлебаробы! Хлебапёкі!
За вашу працу – вам паклон!

За мазалі, за кроплі поту,
За працу – зранку да начы…
І я ізноў цалую ўпотай
Скарынку, цёплую з пячы…

А як за стол сядаю есці,
Хоць і прысмакі ёсць калі,
Імкнуся “Дзякуй” небу ўзнесці
За хлеб, што маю на зямлі…

Абляпіха

Каб у зіму сысці франціхай
і красавацца да цяпла,
мая суседка-абляпіха
каралі ўлетку набыла.

Увосень сонечны праменьчык
змяшала з фарбай залатой –
і ў кожнай пацерцы агеньчык
заззяў вясёлай мілатой.

А каб малыя вітамінкі
не змерзлі ў студзеньскі мароз,
зляпіла іх уздоўж галінкі,
спляла накшталт дзявочых кос.

Схавала гронкамі ў калючках –
вясне пакінула “прэзент”,
каб аніякі вецер-злючка
іх не абтрос заўчасна ўшчэнт.

Прыцерушыла снежнай ватай –
у халадэчу так мадней –
і прытулілася ля хаты
зімовай казкай для мяне.

28.01.2013

Тры матылькі ля свечкі-сонейка...

Тры матылькі ля свечкі-сонейка ўначы
Спазнаць імкнуліся: “А што гэта – агонь?”
Адзін здалечку баязліва пасачыў –
І па вяртанні абвясціў, што свеціць ён.

Другі бліжэй да дзіва-свечкі падляцеў –
І апаліў раптоўна полымем крыло.
Затое вопыт, сапраўды, яскравы меў:
“Агонь пячэ! Мне ажно сэрца апякло!”

А трэці ўзняўся, ветрам кінуўся ў агонь –
І не спыніць яго было, і не ўтрымаць.
Хоць зведаў ісціну, што вабіла яго,
Але, не змог ужо нічога расказаць.

Чаму, калі даюць нам веды, разам з тым
Збаўляюць шанцу свету ісціну адкрыць?
Дурны гаворыць, ды не ведае, аб чым.
А мудры ведае, сумуе і маўчыць…

28.12.2010

Чаму мы стрэліся няўчас?

Чаму мы стрэліся няўчас –
Ты – не са мной, я – не твая?
На вобраз твой, як на абраз,
І дзень, і ноч малюся я.

Хоць і трымаюся узбоч,
Мяне праймае погляд твой.
Як ні бягу ад зеўры воч,
Яна чаруе мілатой.

Зноў без агню гару ў агні
І без вады ў вадзе тану.
Мне нельга быць з табой – ані! –
Ні на хвіліначку адну!

Чаму каханне – боль такі?
І як цяпер на свеце жыць,
Каб не крануць тваёй рукі
І да сябе не прытуліць?

Ізноў сама сабе кажу:
“Ну, не хапала толькі слёз!”
Ратую кволую душу
Безагаворачным: “Не лёс…”

13.12.12

Пераклад. Б. Пастарнак. "Недатыка й ціхоня..."

Недатыка й ціхоня – як ёсць –
зараз ты ўся – агонь-аганёчак.
Дай замкну я тваю прыгажосць
у цямніцу – у верш-церамочак.

Паглядзі, як гульнёй агнявой
азарае "арандж" абажура
край акна, падаконнік, пакой,
нашы цені і нашы фігуры.

Ты з нагамі крыж-накрыж сядзіш
на тахце – па турэцку, няйначай, –
і ляпечаш – о, мой ты малыш! –
аба ўсім ну зусім па-дзіцячы.

Задуменная, ніжаш на ніць
жменьку пацерак – як жа парвалі?! –
і спрабуеш са мной гаварыць
пра дарослыя рэчы рэалій.

Кажаш, пошлае слова – “любоў”?
Я прыдумаю назву другую
і ўвесь свет – мора створаных слоў,
як захочаш ты, перайменую.

Ды не выдасць твой сумны выраз
пачуцця невычэрпнага залеж –
твайго чуйнага сэрцайка пласт.
Ну навошта ты вочы хаваеш?

15.06.2013

Б. Пастернак "Недотрога, тихоня..."

Недотрога, тихоня в быту,
Ты сейчас вся огонь, вся горенье,
Дай запру я твою красоту
В темном тереме стихотворенья.

Посмотри, как преображена
Огневой кожурой абажура
Конура, край стены, край окна,
Наши тени и наши фигуры.

Ты с ногами сидишь на тахте,
Под себя их поджав по-турецки.
Все равно, на свету, в темноте,
Ты всегда рассуждаешь по-детски.

Замечтавшись, ты нижешь на шнур
Горсть на платье скатившихся бусин.
Слишком грустен твой вид, чересчур
Разговор твой прямой безыскусен.

Пошло слово любовь, ты права.
Я придумаю кличку иную.
Для тебя я весь мир, все слова,
Если хочешь, переименую.

Разве хмурый твой вид передаст
Чувств твоих рудоносную залежь,
Сердца тайно светящийся пласт?
Ну так что же глаза ты печалишь?

1956

Ну і лета!

Ну і лета! Дае і дае!
Што ні дзень – не адно, дык другое:
Залівае, і паліць, і дзьме,
І няшчадна руйнуе жывое.

Што згніло, што спяклося амаль.
Што змяло, згвалтаванае ветрам.
Ураганы, спраўляючы баль,
Карані выкарчоўваюць з нетраў.

Ці калісьці такое было?
Ўсё вакол – у палоне навалы:
Пад нагамі – разбітае шкло,
На дарогах, у парках – завалы.

Ад паваленых дрэў – водар тла.
Град і буры – бядой – апантана.
Колькі вёсак стаіць без святла?
Колькі шыферу з дахаў сарвана?

Колькіх спёка знясіліла ўшчэнт?
Колькі смерцяў, няшчасных здарэнняў?
І штодня ў Беларусі – Ташкент,
І штоноч – ліпкі пот, знемажэнне.

Што прырода жадае сказаць,
Калі ў свеце лютуе вось гэтак?
І ці ёсць нейкі шанец суняць
Катаклізмы шалёнага лета?

А мо гэта вар’яцтва стыхій
І нябачаны шквал анамалій –
Нам адплата за нашы грахі,
Што ўжо нават і Бога дасталі?

Мо пачатак канца настае –
Дні апошнія – Апакаліпсіс?
Ну і лета – дае і дае!
І зрываюцца дрэвы, як лісце…

19.08.2010

Бабульчын хор

Аднойчы я даволі шпарка
Ішла на працу – напрасткі –
Праз самы цэнтр старога парку –
Эстрада, дзеўкі, дзецюкі.

І раптам штось кранула вуха
І стала сэрца хваляваць.
Народны спеў. Прыемна слухаць.
А хто спявае? Не паняць.

Гляджу – бабулечкі на лаўцы –
Сядзяць, як быццам у кіно!
Ды не глядачкі – выканаўцы –
Адна з гармонікам ажно.

І ён заходзіцца, лапоча,
Іграе, радасцю звініць…
Мо, слухаць нехта і не хоча,
Ды хор бабулек не спыніць!

А як жа смачна песню рэжуць!
Ажно падскокваю – у такт!
Ад хараства “духоўнай ежы”
Наўкол такая мілата!

І ўсмешка твар ужо змяняе,
І нават хочацца падпець.
А песня ўзлётвае, лунае…
Ну і бабулі! Трэба ўмець!

Нашто ім бабскія гаворкі?
Забыўшы дома валідол,
Яны спяваюць, нібы зоркі,
І ўсіх запальваюць вакол!

26.05.2010

Зайшоў у краму неяк хлопчык...

Зайшоў у краму неяк хлопчык
З вялікай шклянкай трохлітровай.
− Што пакупнік мой юны хоча?
− Наліце мёду маладога!

Тры літры мёду прадаўшчыца,
Хлапцу працягвае і чуе:
− За мёд за гэты расплаціцца
На тыдні бацька паспрабуе.

− Але ж, так нельга – каб без грошай!
Давай сюды! –
І мёд злівае.
Малец кідае шклянку ў кошык
І з крамы хуценька знікае.

На ганку нешта разглядае
І разважае, бы аб цудзе:
− Не хлусіў бацька – праўду баяў:
На пару луст намазаць будзе!

17.11.2010

Паданне пра пана Оштарпа.

Шмат паноў валодала Дукорай...
Але самы люты з кодлы тэй
Зваўся Оштарп – столькі сеяў гора,
Што тым імем пудзілі дзяцей.

Ды пры гэтым сам ён аніякай
Не баяўся кары на зямлі –
Зніштажаў прыгонных небаракаў,
Здзекі з іх страшэнныя чыніў.

Раз аднойчы ў жніўні, ў час дажынак,
Моладзь з поля панскага ішла.
На чале – бы сонейка – дзяўчына –
Прыгажуня-Фросечка з сяла:

У вяночку з кветачак палёвых,
Са снапом жытнёвым у руках…
Як зірнеш – забудзеш нават мову –
Да таго праймае мілата…

Падышлі да Оштарпава ганка…
Выйшаў пан – і ў крэсла свае – шлёп!
Перад ім укленчыла сялянка,
Працягнуўшы ўперад жыта сноп…

Стала пана ў песні велічальнай
Аб вялікай міласці прасіць –
Не губіць прыгонных, як звычайна,
Ні дубцом, ні пугаю не біць.

Прыглядзеўся Оштарп да прыгоннай -
І пытае лёкая цішком:
“Хто такая?” – “Тодарава доня.
Хутка ў ёй вяселле з Васільком.”

Ды нядзеля стрэціла адчаем:
Наляцелі хмарай гайдукі,
Падхапілі Фроську і памчалі
У палац тырана ля ракі…”

..............................................

А калі ён спаў у бруднай стоме,
Вынес Бог прысуд гвалтаўніку:
Фроська ўзяла востры нож кухонны
І рашуча ўскінула руку…

Ды зязюля раптам закувала...
(Пан гадзіннік дзіўны нейкі меў)
Нечаканасць дзеўчыну спужала,
На падлогу нож з рукі зляцеў…

Падхапіўся Оштарп, бы шалёны...
Нож убачыў, нема закрычаў…
І ў сцяне на стайні, ў нішы цёмнай
Шчэ жывой… дзяўчо замураваў...

................................................

Але неяк д'яб.. ехаў з Мінска...
Дык Васіль так мост падпілаваў,
Што той гнюс з карэтаю зваліўся
І зваротна ўжо не выплываў…

Ратуй, о Божа, грэшнікаў Зямлі!

Ратуй, о Божа, грэшнікаў Зямлі!
Пашлі надзею ў вобразах і словах!
Сваёй любоўю сэрцы іх залі
І асвятлі разумнасцю галовы!

Даруй грахі знямоглым ад пакут,
Пазбаў хвароб убогіх і збалелых!
І дай па веры кожнаму, хто тут
Адною верай цешыць дух і цела!

А прыйдзе час канца турбот зямных,
Калі ўсе справы сыйдуцца на сконе,
Вазьмі ў нябёсы, Ойча, душы іх
І пранясі над зеўрай у далонях!

9.09.2011

Сцішэлі водгукі вайны…

Сцішэлі водгукі вайны.
Зжаўцелі фота – у альбомах.
А маці тыя ж бачыць сны –
Як сын вяртаецца дадому.

Вось там, далёка, між палёў…
Хто гэта там сцяжынкай крочыць?
Сыночак! Родненькі! Дамоў!
Нарэшце, ён! Не маняць вочы!

Хаця ў іх ява – туманом ,
Яны ўглядаюцца ў прастору…
А як чакала! Дзень за днём!
А колькі слёз праліла – мора!

Усё глядзела ўскрай сяла,
Не зачыняла нават дзверы.
Чаканнем толькі і жыла,
Ды успамінамі, ды верай.

Любоў да сына праз гады,
Нібы паходню, ціха несла.
Яно – у сэрцы назаўжды,
І там яму не будзе цесна.

Няўжо пачуў малітвы Бог,
Пашкадаваў: ”Матуля, годзе!”?
Няўжо жывы яе сынок,
Нібыта ў цемру не сыходзіў?!

Душа ірвецца ўжо ляцець
І ледзь трымаецца за цела.
Хутчэй да сыначкі – сустрэць!
Ды ногі квёлыя здранцвелі…

Яна крычыць: “Сыночак мой!”
Хусцінку сцягвае на плечы.
Змятае сон. А перад ёй –
Ізноў… тужлівая пустэча…